تو این مطلب می خواهیم زمان گسترده یا حال ساده در ترکی استانبولی (Geniş zaman) را یاد بگیریم. این زمان از پرکاربردترین زمان ها در گرامر ترکی استانبولی می باشد و در زندگی روزمره بسیار استفاده می شود.
کاربرد های زمان گسترده یا حال ساده
- وقایع و قوانین ثابت و تغییرناپذیر
- عادت ها و کارهای روزمره
- درخواست و یا امر کردن محترمانه
- گاها بجای آینده نزدیک و همچنین حال استمراری نیز استفاده می شود
این زمان هم مانند زمان های دیگر پسوند ثابتی دارد که با اضافه شدن به مصدر فعل ساخته می شود و آن پسوند در حالت مثبت حرف r میباشد.
ساختار مثبت
ریشه فعل + A)r) + پسوند ضمیر
نکته: اگر ریشه فعل با حرف صدادار تمام شده باشد فقط حرف r را اضافه می کنیم. مثال:
Söylemek » söyle + r = پسوند ضمیر
Okumak » Oku + r + پسوند ضمیر
Ben okurum …
در غیر این صورت اگر کلمه تک هجایی باشد با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه از یکی از ar/er استفاده می کنیم.
Yapmak » Yap + ar + پسوند ضمیر
Ben yaparım …
Silmek » sil + er + پسوند ضمیر
O siler …
حال اگر ریشه فعل، دو یا بیشتر از دو هجا باشد، باتوجه به آخرین حرف صدادار از یکی از حالت های زیر استفاده می کنیم.
اگر آخرین حرف صدادار کلمه a/ı باشد از ır
Alış + ır = Alışır
عادت می کند
اگر آخرین حرف صدادار کلمه e/i باشد از ir
Getir + ir = Getirir
می آورد
اگر آخرین حرف صدادار کلمه o/u باشد از ur
Otur + ur = Oturur
می نشیند
اگر آخرین حرف صدادار کلمه ö/ü باشد از ür
Götür + ür = Götürür
بر میدارد
نکته بسیار مهم: در زبان ترکی استانبولی 13 کلمه استثنایی در جدول زیر وجود دارد که با وجود این که یک هجایی هستند اما ar/er نمیگیرند و با توجه به آخرین حرف صدادارشان، یکی از پسوند های ir/ır/ur/ür را میگیرند.
برای یادگیری بهتر، این کلمات را حفظ کنید.
Almak » alır
میگیرد
Bilmek » bilir
میداند
Bulmak » bulur
پیدا میکند
Durmak » durur
می ایستد
Gelmek » gelir
می آید
Görmek » görü
می بیند
Kalmak » kalır
می ماند
Olmak » olur
می شود
Ölmek » ölür
می میرد
Varmak » varır
می رسد
Vermek » verir
می دهد
Vurmak » vurur
می زند
Sanmak » sanır
فکر میکند/میپندارد
در جدول زیر پسوند ضمایر در زمان گسترده رو مشاهده میکنید که باید با توجه به آخرین حرف صدادار فعل، پسوند مناسب را انتخاب کرد.
| rım/rim/rum/rüm | Ben |
| rsın/rsin/rsun/rsün | Sen |
| _ r | O |
| rız/riz/ruz/rüz | Biz |
| rsınız/rsiniz/rsunuz/ rsünüz | Siz |
| _r(lar/ler) | Onlar |
مثال:
Ben her gün düş alırım.
من هر روز دوش می گیرم.
Sen kitap okursun.
تو کتاب می خوانی.
O yemek yer.
او غذا می خورد.
Biz şarkı dinliyoruz.
ما موسیقی گوش میدهیم.
Siz çıkarsınız.
شما خارج می شوید.
Onlar burada kalırlar.
آنها اینجا می مانند.
حالت منفی زمان گسترده (حال ساده) Olumsuz (geniş zaman)
برای منفی کردن زمان گسترده یا حال ساده از پسوند منفی ساز Maz/Mez با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه استفاده میکنیم.
ریشه فعل + Maz/Mez + پسوند ضمیر
نکته: تمامی ضمیر ها با این پسوند منفی می شوند به جز ضمیر های اول شخص مفرد و جمع.
جدول منفی ساز زمان گسترده
| mam/mem | Ben |
| mazsın/mezsin | Sen |
| maz/mez | O |
| mayız/meyiz | Biz |
| mazsınız/ mezsiniz | Siz |
| maz(lar)/mez (ler) | Onlar |
مثال:
Ben eve gelmem.
من به خانه نمی آیم.
Sen yalan söylemezsin.
تو دروغ نمی گویی.
O konuşmaz.
او صحبت نمی کند.
Biz burdan gitmeyiz.
ما از اینجا نمی رویم.
Siz çay içmezsiniz.
شما چای نمی نوشید.
Onlar araba sürmez (ler).
آنها ماشین نمی رانند.
سوالی مثبت زمان گسترده (Olumlu Soru (geniş zaman))
ساختار مثبت سوالی در زمان گسترده به شکل زیر میباشد.
ریشه فعل+ Ir + پسوند سوالی ساز mI + پسوندضمیر
دقت داشته باشید که با توجه به آخرین حرف صدادار فعل، تمامی پسوند های زمان، سوالی و ضمیر تغییر می‌کنند.
Bak + ar + mı= bakar mı?
نگاه می کند؟
Dön + er + mi= döner mi?
آیا برمیگردد؟
Götür + ür + mü= Götürür mü?
برمیدارد؟
Otur + ur + mu= Oturur mu?
می نشیند؟
چند مثال مثبت سوالی
Bana araba alır mısın?
برای من ماشین میخری؟
Sakin olur musun?
آرام می شوی؟/میشه آروم شی؟
Sen kitapları götürür müsün?
تو کتاب هارا برمیداری؟
Bizide bekler misiniz?
منتظر ما هم می مانی؟
O elbiseleri ütüler mi?
او کلاس ها را اتو می کند؟
Eve dönerler mi?
آیا آنها به خانه بر می گردند؟
منفی سوالی زمان گسترده (Olumsuz soru)
حالت منفی سوالی در زمان گسترده سوالی هم مثل دیگر زمان ها ترکیبی از حالت منفی و حالت مثبت سوالی که در بالا آموزش دیدیم است، با این تفاوت که دیگر از پسوند Ir استفاده نمی‌کنیم و از پسوند منفی ساز Maz/Mez استفاده میکنیم.
ساختار منفی سوالی
ریشه فعل+ Maz/Mez + پسوند سوالی ساز mI + پسوندضمیر
نکته: در این حالت از زمان گسترده، به دلیل این که Maz/Mez منفی ساز داریم، پسوند سوالی فقط در دو حالت mi/mı می آیند و دو حالت بعدی، یعنی mu/mü کاربردی ندارند.
Bak + maz + mı = bakmaz mı?
نگاه نمی کند؟
Dön + mez + mi= dönmez mi?
آیا برنمیگردد؟
Götür + mez + mi= Götürmez mi?
برنمیدارد؟
Otur + maz + mı= Oturmaz mı?
نمی نشیند؟
Bizde kalmaz mısın?
خونه ما (با ما) نمی مانی؟
Yemek yemez(ler) mi?
غذا نمی خورند؟
Benimle sinemaya gelmez misin?
با من به سینما نمی آیی؟
Çay içmez mıyız?
چای نمی نوشیم؟ (یه چای ننوشیم؟)
به پایان یکی دیگر از مقاله های ترکی استانبولی رسیدیم. امیدوارم که توانسته باشید زمان گسترده یا حال ساده در ترکی استانبولی (Geniş zaman) را یاد گرفته باشید. اگر سوالی دارید حتما از بخش نظرات همین مقاله مطرح کنید، من پاسخگوی سوالات شما هستم. همچنین اگر می خواهید زبان ترکی استانبولی را به طور کامل یاد بگیرید و به آن مسلط شوید، پیشنهاد می کنم در کلاس های آموزش آنلاین زبان ترکی استانبولی سایت فرالن شرکت کنید. اطلاعات بیشتر را در صفحه ترکی استانبولی در سایت دنبال کنید.
