در این مقاله در مورد افعال مجهول در زبان آلمانی (passiv)، نحوه ساخت، موارد نحوه استفاده آن در زمان حال و ماضی ساده را توضیح می‌دهیم. به طور کلی دو نوع جمله داریم، جمله ی معلوم و جمله ی مجهول.
جملات مجهول در زبان آلمانی
در جمله ی معلوم بیشترین تاکید بر روی فاعل و یا کننده ی کار در جمله است و فاعل مشخصا در جمله پیداست و نقش بسیار مهمی را دارد. به عنوان مثال به این جمله ی فارسی معلوم توجه کنید:
پدر من این ساختمان را ساخته است.
این جمله دارای فاعل و فعل و مفعول است، فاعل آن “پدر من” است، فعل آن “ساخته است” و مفعول آن “این ساختمان” است و همچنین زمان این جمله “گذشته ی ساده” است. همانطور که می‌بینید تاکید جمله بر روی فاعل آن یعنی “پدر من” است، پس این جمله معلوم است. اما در جملات مجهول، فاعل جمله یا نامعلوم است و یا اصلا مطرح نیست و تاکیدی بر آن نیست. مثلا اگر بخواهیم همان جمله ی قبل را مجهول کنیم به صورت زیر خواهد بود:
پدر من این ساختمان را ساخته است. (جمله معلوم)
این ساختمان ساخته شده است. (جمله مجهول)
همانطور که دیدید فاعل در جمله ی مجهول نامعلوم است و از اهمیت خاصی برخوردار نیست و تاکید بر مفعول (ساخته شدن ساختمان) است.
نکته: فاعل در جمله ی مجهول یا نامعلوم است و یا اصلا مطرح نیست، آنچه مهم است، خود عمل فعل است، در زبان آلمانی نیز مانند فارسی، مصدر مجهول را از اسم مفعول و فعل کمکی “شدن” میسازند.
Der Infinitv passiv = Partizipperfekt + werden
همانطور که می‌بینید مصدر مجهول از ترکیب “اسم مفعول و فعل کمکی شدن” ساخته شد.
حال به ترکیب مجهول بعضی از افعال توجه کنید:
bauen(+A) = gebaut werden (ساخته شدن)
einbauen (+A) = eingebaut werden (تاسیس شدن)
verwenden (+A) = verwendet werden (به کار رفتن)
schließen (+A) = geschlossen werden (بسته شدن)
فعل werden برای دو زمان حال و گذشته صرف میشود، در این صورت اسم مفعول به پایان جمله منتقل میشود:
Präsens: Das Haus wird in einem Jahr gebaut.
آن خانه ظرف یکسال ساخته میشود.
Präteritum: Das Haus wurde in einem Jahr gebaut.
آن خانه ظرف یکسال ساخته شد.
همانطور که دیدید در جمله ی اول فاعل دستوری جمله (نهاد)، Das Haus میباشد و در جواب پرسش “چه چیزی ساخته میشود؟” می‌آید. ولی فاعل واقعی جمله “سازنده ی خانه”، مطرح نیست. اگر بخواهیم فاعل واقعی را هم ذکر کنیم، در زبان آلمانی از حرف اضافه ی von + Dat و یا durch + Akk استفاده میکنیم:
Das Haus wird von Firma Weber gebaut.
خانه به وسیله ی شرکت وبر ساخته میشود.
Der Brief ist von ihm geschrieben worden.
نامه به وسیله ی او نوشته شده است.
Diese Art von Krankheit wird durch Bakterien verursacht.
این نوع بیماری از طریق باکتری ها شیوع میابد.
فعل مجهول در زبان آلمانی بر خلاف زبان فارسی کاربرد زیادی دارد، به خصوص در مطبوعات و نگارش های روزانه، از این رو در بسیاری از موارد ناچاریم فعل مجهول آلمانی را طوری بیان کنیم که گویا ضمیر شخصی نامعین “man” را بکار برده ایم:
Auf dem Flughafen wurde ich gefragt was ich dort tue.
(Auf dem Flughafen fragte man mich, was ich dort tue.)
در فرودگاه از من پرسیدند، که آنجا چه میکنم.
برای ساختن مجهول به موارد زیر توجه کنید:
1. فعل مجهول را با werden (شدن) و اسم مفعول میسازند.
Max Klemm wird zu zwei Jahren Gefängnis verurteilt.
ماکس کلم به دو سال زندان محکوم میشود.
2. در ماضی نقلی و بعید، اسم مفعول شدن “worden” است، نه geworden.
Im Wagen waren die Fingerabdrücke des Angeklagten festgestellt worden.
اثر انگشت متهم، بر روی خودرو شناسایی شده بود.
3. در passiv عملکرد فاعل است که اهمیت دارد، بنابراین، مفعول جمله ی معلوم، فاعل جمله ی مجهول است:
Der Polizei gibt den Wagen zurück.
Der Wagen wird (von der Polizei) zurückgegeben.
جمله ی اول (معلوم): پلیس اتومبیل را به صاحبش بر می‌گرداند.
جمله ی دوم (مجهول): اتومبیل (به وسیله ی پلیس) به صاحبش برگردانده میشود.
4. اگر جمله ی معلوم، مغعول Akk. نداشته باشد، جمله ی مجهول فاعل ندارد. در این صورت امکان قرار گرفتن “es” قبل از فعل وجود دارد.
Fritz antwortet mir.
فریتس به من پاسخ می‌دهد.
Es wird mir geantwortet.
به من پاسخ داده میشود.
5. فعل های کمکی، مجهول ندارند ولی ترکیب افعال اصلی در مصدر مجهول به این شکل است:
- مصدر معلوم: fahren
- مصدر مجهول: gefahren werden
پس به چهار ساختار اصلی زیر توجه داشته باشید:
زمان حال (Präsens)
Aktiv: Der Polizei verhaftet den Dieb.
جمله معلوم: پلیس دزد را دستگیر می‌کند.
Passiv: Der Dieb wird verhaftet.
جمله مجهول: دزد دستگیر میشود.
گذشته ی ساده (Präteritum)
Aktiv: Die Polizei verhaftete den Dieb.
جمله ی معلوم: پلیس دزد را دستگیر کرد.
Passiv: Der Dieb wurde verhaftet.
مجهول: دزد دستگیر شده است.
ماضی نقلی (Perfekt)
Aktiv: Sie hat den Dieb verhaftet.
جمله ی معلوم: او دزد را دستگیر کرده است.
Passiv: Der Dieb ist verhaftet worden.
مجهول: دزد دستگیر شده است.
آینده (Futur)
Aktiv: Sie wird den Dieb verhaften.
جمله معلوم: او دزد را دستگیر خواهد کرد.
Passiv: Der Dieb wird verhaftet werden.
جمله مجهول: دزد دستگیر خواهد شد.
اکنون به معلوم و مجهول بودن جملات زیر توجه کنید و همچنین زمان افعال را نیز به خاطر بیاورید.
Der Vater beobachtet die Kinder.
جمله معلوم: پدر از بچه‌ها مواظبت می‌کند.
Die Kinder werden vom Vater beobachtet.
جمله مجهول: بچه ها توسط پدر، مواظبت می‌شوند.
Der Polizeibeamte sah den Dieb.
معلوم: کارمند اداره پلیس دزد را دید.
Der Dieb wurde vom Beamten gesehen.
مجهول: دزد توسط کارمند دیده شد.
Der Beatme hat mir die Fahrkarte gegeben.
معلوم: کارمند بلیط را به من داده است.
Die Fahrkarte ist vom Beatmen mir gegeben worden.
مجهول: بلیط به وسیله ی کارمند به من داده شده است.
Ein freundlicher Junge bringt uns die Zeitung ins Büro.
معلوم: جوان مهربانی روزنامه را برای ما به دفتر کارمان می‌آورد.
Die Zeitung wird von einem freundlichen Junge uns ins Büro gebracht.
مجهول: روزنامه به وسیله ی جوان مهربانی به دفتر کارمان آورده میشود.
Das Reisebüro wird die Zimmer rechtzeitig bestellen.
معلوم: آژانس مسافرتی اتاق ها را به موقع سفارش می‌دهد.
Die Zimmer werden vom Reisebüro rechtzeitig bestellt werden.
مجهول: اتاق ها از سوی آژانس به موقع سفارش داده می‌شوند.
طریقه ی ساخت مجهول برای جملاتی که دارای مفعول Akk. هستند:
در اینجا سوالی مطرح میشود و آن هم نحوه ی ساختن مجهول جمله ای که دارای مفعول Akk. است. برای پاسخ به این سوال ابتدا مفعول جمله ی معلوم را فاعل جمله ی مجهول قرار می‌دهیم، بعد فعل کمکی werden را متناسب با زمان (حال و گذشته) صرف کرده و در پایان اسم مفعول فعل مورد نظر را میاوریم:
به جمله ی زیر که در زمان حال است توجه کنید:
Er schreibt den Brief.
معلوم: او نامه می‌نویسد.
Der Brief wird geschrieben.
مجهول: نامه نوشته میشود.
جمله ی بعدی ماضی ساده است:
Er schrieb den Brief.
معلوم: او نامه را نوشت.
Der Brief wurde geschrieben.
مجهول: نامه نوشته شد.
جمله ی بعدی ماضی نقلی است:
Er hat den Brief geschrieben.
معلوم: او نامه را نوشته است.
Der Brief ist geschrieben worden.
مجهول: نامه نوشته شده است.
جمله ی بعدی ماضی بعید است:
Er hatte den Brief geschrieben.
معلوم: او نامه را نوشته بود.
Der Brief war geschrieben worden.
مجهول: نامه نوشته شده بود.
جمله ی بعدی آینده است:
Er wird den Brief schreiben.
معلوم: او نامه را خواهد نوشت.
Der Brief wird geschrieben werden.
مجهول: نامه نوشته خواهد شد.
ساخت مجهول برای جملاتی که دارای فعل کمکی هستند:
در چنین جملاتی، فعل کمکی جای werden می‌نشیند و نقش اصلی را در جمله ایفا می‌کند و خود فعل “werden” به شکل مصدر، به پایان جمله منتقل میشود. جمله ی زیر در زمان حال می باشد:
Er kann den Brief schreiben.
معلوم: او میواند نامه بنویسد.
Der Brief kann geschrieben werden.
مجهول: نامه می‌تواند نوشته شود.
جمله ی زیر در زمان ماضی ساده است:
Er konnte den Brief schreiben.
معلوم: او توانست نامه را بنویسید.
Den Brief konnte geschrieben werden.
مجهول: نامه توانست نوشته شود.
جملات زیر در زمان ماضی نقلی هستند:
Er hat den Brief schreiben können.
معلوم: او توانسته است نامه را بنویسد.
Der Brief hat geschrieben werden können.
مجهول: نامه توانسته است نوشته شود.
فعل کمکی هم اگر در جمله به تنهایی بیاید، می‌تواند مثل افعال دیگر با “haben” و اسم مفعول ماضی نقلی بسازد، اما اگر با فعل دیگری همراه شود، با مصدر ماضی نقلی می‌سازد. به فعل “können” در جمله ی آخر نگاه کنید. جمله ی مجهول با “haben” و مصدر ماضی نقلی ساخته شده است.
جملات زیر در زمان ماضی بعید هستند:
Er hatte den Brief schreiben können.
او توانسته بود نامه را بنویسد. (معلوم)
Der Brief hatte geschrieben werden können.
نامه توانسته بود نوشته شود. (مجهول)
جمله ی پایانی در زمان آینده است:
Er wird den Brief schreiben können.
او خواهد توانست نامه را بنویسد. (معلوم)
Der Brief wird geschrieben werden können.
نامه خواهد توانست نوشته شود. (مجهول)
ساخت مجهول برای جملاتی که مفعول Akk. ندارند:
اگر مفعول Akk. در جمله ی معلوم وجود نداشته باشد، مفعول DAT. را به عنوان فاعل جمله ی مجهول قرار می‌دهیم. البته قید زمان و مکان هم می‌تواند در جای فاعل قرار گیرد:
Sie dürfen hier nicht rauchen.
شما نباید اینجا سیگار بکشید. (معلوم)
Hier darf nicht geraucht werden.
اینجا نباید سیگار کشید. (مجهول)
Sie haben mir nicht geholfen.
آنها به من کمک نکرده اند. (معلوم)
Mir ist nicht geholfen worden.
به من کمکی نشده است. (مجهول)
البته، از ضمیر سوم شخص مفرد نامعین “es” نیز می‌توان کمک گرفت.
Es wird mir nicht geholfen.
Es darf hier nicht geraucht werden.
برای جملاتی هم که فاعل نامشخص “man” دارند، ضمیر نامعین سوم شخص مفرد به کار میرود:
Man arbeitet sonntags nicht.
یکشنبه ها کسی کار نمیکند. (معلوم)
Es wird sonntags nicht gearbeitet.
یکشنبه ها تعطیل است. ( مجهول)
جملات مشابه مجهول آلمانی (Zustandpassiv)
آخرین مبحث از این مقاله به مشابه مجهول اختصاص دارد. این حالت از جمله به صورتی گفته میشود که ساختار جمله شبیه “مجهول” است یعنی فعل “sein” با اسم مفعول در جمله قرار می‌گیرد ولی جمله مجهول نیست، فقط حالتی شبیه مجهول دارد. چرا که مجهول حقیقی ترکیبی از فعل کمکی “werden” و اسم مفعول است. به مثال زیر توجه کنید:
Rita ist sehr beeindruckt.
همانطور که دیدید، ترکیب تقریبا شبیه مجهول است اما در واقع مجهول نیست.
Ich habe gehört, dass das Haus hier verkauft wird. Ich möchte es gern kaufen.
شنیده ام که این خانه به فروش می‌رسد، می‌خواهم آن را بخرم. (مجهول)
Das tut mir leid, Es ist leider schon verkauft.
با عرض معذرت، متاسفانه آن فروخته شده است. ( مشابه مجهول)
Das Konzert ist ausverkauft.
بلیط کنسرت تمام شده است.
Der Flug ist ausgebucht.
زمان رزرو بلیط هواپیما تمام شده است.
Es tut mir leid, aber das Hotel ist ausgebucht.
با عرض معذرت، هتل به طور کامل رزرو شده است.
همانطور که دیدید جملات بالا “مشابه مجهول” بودند، در این مقاله سعی شد که به طور کامل و بی نقص مبحث بسیار مهم “مجهول” توضیح داده شود، با تمرین می توانید این قوانین را یاد بگیرید و جمله سازی انجام دهید و مهمتر اینکه از انها استفاده کنید، در صورت داشتن سوال میتوانید برایمان بنویسید، حتما به آنها پاسخ داده خواهد شد. برای شرکت در کلاس های آموزش آنلاین زبان آلمانی وب سایت فرالن نیز می توانید به صفحه کلاس آلمانی در سایت مراجعه و ثبت نام کنید. همچنین برای مطالعه سایر مقالات آموزشی، به صفحه گرامر زبان آلمانی در سایت مراجعه کنید.
