جمله های اسمیه در ترکی استانبولی (isim cümleleri)
جمله ها در ترکی استانبولی به دو دسته جمله اسمیه و جمله فعلیه تقسیم میشوند.
جمله اسمیه: همانطور که از اسم این حالت پیداست در جمله های اسمیه، اسم ها صرف می شوند و خبری را می رسانند و نیازی به فعل ندارند.
در فارسی هم این جمله ها موجود است. مثال: من معلمم، او در مدرسه است. (مدرسس)
معادل انگلیسی این جمله هم افعال to be می باشد.
جمله فعلیه: جمله های فعلیه نیز جملاتی هستند که با فعل به پایان میرساند، مثال تو به مدرسه می روی، آنها کتاب می خوانند و …
در مقالات قبل و آموزش زمان های مختلف جمله های فعلیه را بررسی کردیم، امروز میخوایم به بررسی جمله های اسمیه و انواع آن بپردازیم.
جمله اسمیه در سه زمان مختلف بکار برده میشود:
- جمله اسمیه در زمان حال ساده
- جمله اسمیه در زمان گذشته معلوم (معین)
- جمله اسمیه در زمان گذشته مجهول (نامعین)
کی از جمله اسمیه یا جمله خبری استفاده میکنیم؟
از این جملات زمانی که بخواهیم خودمان را معرفی کنیم یا خبری را بیان کنیم استفاده می شوند و در فارسی معادل کلمه «هست» می باشد.
این جملات در تمام زمان ها به چهار قسمت تقسیم می شوند:
- جمله مثبت
- جمله منفی
- جمله مثبت سوالی
- منفی سوالی
در ادامه به بررسی تمام زمان ها و حالات جمله اسمیه میپردازیم.
1. جمله اسمیه در زمان حال ساده
1.1. جمله اسمیه مثبت (Olumlu isim cümleleri)
در جملات اسمیه هم مانند فعل ها، هر اسم صرف می شود و پسوند خاص خود را دارد که باز هم با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه این پسوند ها متغییر هستند.
ساختار جمله اسمیه در زمان حال ساده:
ضمیر + اسم + پسوند ضمیر
در جدول زیر انواع ضمیر و پسوند ها را مشاهده میکنید:
| ım/im/um/üm | Ben |
| Sen | |
| _ | O |
| nız/niz/nuz/nüz | Biz |
| sınız/siniz/sunuz/sünüz | Siz |
| (lar/ler) | Onlar |
نکته 1: اگر کلمه ای که میخواهیم صرف کنیم با حرف صدادار تمام شده باشد و پسوندی که قرار است به آن وصل شود با حرف صدادار شروع شده باشد، از حرف میانجی y استفاده میکنیم تا کلمه تلفظ و آوای بهتری داشته باشد.
مثال:
Pastacı + ım = pastacıyım
قناد هستم.
نکته 2: تمامی حروف اضافه (از، در، به، با، برای) که در مقالات قبل خواندیم، میتواند به اسم بچسبد، و سپس پسوند ضمیر میگیرد.
Ev + de + y + ım = evdeyim
در خانه هستم.
چند مثال:
Ben öğretmenim.
من معلم هستم.
Sen arabadasın.
تو در (داخل) ماشین هستی.
O okulda.
او در مدرسه است.
Biz İranlıyız.
ما ایرانی هستیم.
Siz çok güzelsiniz.
شما خیلی زیبا هستید.
Onlar tembel(ler).
آنها تنبل هستند.
1.2. جمله اسمیه منفی در زمان حال ساده (Olumsuz isim cümleleri)
همانطور که در فارسی برای منفی کردن اسم ها از کلمه ی «نیست» استفاده می کنیم، در ترکی استانبولی نیز از معادل آن یعنی «değil» استفاده میکنیم.
ساختار:
اسم + değil (منفی ساز اسم) + پسوند ضمیر
| değilim | Ben |
| değilsin | Sen |
| değil | O |
| değiliz | Biz |
| değiliz | Siz |
| deliği (ler) | Onlar |
نکته: در زمان منفی به دلیل این که آخرین کلمه قبل از صرف پسوند ها «değil» می باشد، پسوند های دیگر کاربردی ندارند و فقط از یک حالت پسوند که با حرف صدادار i میباشد را به کار می بریم.
چند مثال:
Ben İstanbul’da değildim.
من در استانبول نیستم.
Sen asla korkak değilsin.
تو اصلا ترسو نیستی.
O cesur değil.
او جسور نیست.
Biz mutsuz değiliz.
ما ناراحت نیستیم.
Siz doktor değilsiniz.
شما دکتر نیستید.
Onlar hasta değil(ler).
آنها مریض نیستند.
1.3. جمله اسمیه حالت مثبت سوالی (Olumlu soru isim cümleleri)
همانطور که پیشتر گفتیم، جملات سوالی با پسوند mI ساخته می شوند که با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه به دسته های زیر تقسیم می شوند.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a/ı از mı
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه e/i از mi
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه o/u از mu
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه ö/ü از mü
ساختار جمله اسمیه سوالی مثبت:
اسم + mI سوالی ساز + پسوند ضمیر
Ben kötü müyüm?
آیا من بد هستم؟
Sen öğretmen mısın?
تو معلم هستی؟
O evde mi?
او در خانه است؟
Biz iyi miyiz?
ما خوب هستیم؟
Siz çalışkan mısınız?
شما سخت کوش هستید؟
Onlar Türk mü?/ ler mi?
آنها ترک هستند؟
نکته: دقت داشته باشید که در صرف اول شخص مفرد و جمع از y به عنوان میانجی بین دو حرف صدادار استفاده شده است.
نکته دوم: صرف سوم شخص جمع به دلیل قابل حذف بودن پسوند های جمع (lar/ler) به دو حالت ممکن است و در هر دو صورت برای انتخاب حالت مناسب، باید به آخرین حرف صدادار کلمه رجوع کرد. و حتما توجه داشته باشید که پسوند های (lar/ler) همیشه قبل از پسوند سوالی می آیند و قابل حذف هم می‌باشند و بودن و نبودن آنها به انتخاب شماست.
1.4. حالت منفی سوالی (Olumsuz soru)
ساختار حالت منفی ترکیبی از حالت منفی و حالت سوالی مثبت که در بالا توضیح دادیم می باشد. توجه داشته باشید که پسوندهای پرسشی به‌هیچ‌وجه به کلمه قبلی خود نمی‌چسبند و به صورت جدا نوشته میشوند.
به ساختار زیر دقت کنید:
اسم + değil منفی ساز + mi سوالی ساز + پسوند ضمیر
نکته: در این ساختار به دلیل وجود منفی ساز değil که با حرف صدادار i به پایان رسیده است، فقط از یک حالت پسوند سوالی، یعنی mi می توان استفاده کرد.
Ben insan değil miyim?
من انسان نیستم؟
Sen kızgın değil misin?
تو عصبی نیستی؟
O arabada değil mi?
او در ماشین نیست؟
Biz gerçekten aşık değil miyiz?
ما واقعا عاشق نیستیم؟
Siz İranlı değil misiniz?
شما ایرانی نیستید؟
Onlar mutlu değil (ler) mi?
آنها خوشحال نیستند؟
نکته: علاوه بر آموزش های فوق در زبان ترکی استانبولی از حالت دیگری نیز برای بیان جمله های اسمیه استفاده می شود و آن به کار بردن کلمات «var به معنی وجود دارد» و «yok به معنی وجود ندارد» بعد از اسم هست.
مثال:
Odada sandalye var.
در اتاق صندلی وجود دارد.
Odada sandalye yok.
در اتاق صندلی وجود ندارد.
2. جمله اسمیه در زمان گذشته معلوم (معین)
از گذشته معلوم برای بیان وقایعی به کار برده می شود که در زمان و امکان مشخص در گذشته اتفاق افتاده و به پایان رسیده است.
در این زمان هم به بررسی تمام حالت های جمله: مثبت، منفی، مثبت سوالی و منفی سوالی خواهیم پرداخت.
2.1. جمله مثبت گذشته معلوم
خب همانطور که میدانید و در مقالات قبل خواندیم، برای تبدیل یک فعل به گذشته از پسوند های مربوط گذشته یعنی «di, dı, du, dü» با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه، استفاده میکنیم. برای جملات اسمیه در زمان گذشته معلوم هم دقیقا از همین پسوند ها استفاده میکنیم.
دقت داشته باشید که یادگیری پسوند های مربوط به هر زمان، مهمترین امر یادگیری زبان ترکی استانبولی است.
ساختار:
اسم + dı, di, du, dü (با توجه به آخرین حرف صدادار یکی از این حالات را انتخاب میکنیم) + پسوند ضمیر
پسوند ضمیر ها در اسمیه گذشته معلوم (معین) به شکل زیر است:
| m | Ben |
| n | Sen |
| _ | O |
| k | Biz |
| niz/nız/nuz/nüz | Siz |
| ler/lar | Onlar |
مثال:
Ben öğretmendim.
من معلم بودم.
Sen sakindin.
تو آرام بودی.
O korkaktı.
او ترسو بود.
Biz Tahran’daydık.
ما در تهران بودیم. (y میانجی)
Siz çalışkandınız.
Onlar evdelerdi/evdeydiler.
سه نکته مهم:
نکته اول:
همانطور که میبینید در مثال سوم شخص مفرد، پسوند dı به tı تبدیل شد.
اما چه زمانی از ti/tı/tü/tu استفاده میکنیم؟
ما ایرانی ها یک رمز به نام «چسب ته کفش داریم» که ترک ها همان را «فستکچا شهپ» می گویند. به این معنی که اگر حرف آخر فعل یکی از حروف ç_s_p_t_h_k_f_ş یا همان f_s_t_k_ç_ş_h_p باشد از ti/tı/tü/tu استفاده می کنیم.
دقت داشته باشید که رمز های بالا هیچ دلیل گرامری ندارند و فقط برای کمک به حفظ راحت تر این حروف در ذهن شما، کد گذاری شدند. به عبارت ساده تر اگر اخرین حرف اسم یکی از حروف چسب ته کفش باشد و با توجه به آخرین حرف صدادار از این پسوند ها استفاده میکنیم.
نکته دوم:
به مثال اول شخص جمع توجه کنید. در کلماتی که با حرف صدادار تمام می شوند، قبل از اضافه شدن پسوند dI از y میانجی استفاده می کنیم.
نکته سوم و آخر:
در سوم شخص جمع بر عکس دیگر ضمیر ها به دو صورت ساخته میشود:
هم اول پسوند جمع (lar/ler) و بعد پسوند گذشته (dı/di/du/dü) می آید و هم بر عکس فقط در صورت بر عکس شدن حتما باید توجه کرد که اگر کلمه ای که قبل از پسوند dI است با حرف صدادار تمام شده باشد باید از y میانجی استفاده کرد.
2.2. جمله منفی گذشته معلوم
همانطور که در زمان حال از کلمه değil برای منفی سازی اسم ها استفاده می کردیم، در زمان گذشته معلوم نیز استفاده می کنیم با این تفاوت که از پسوند di که نشان دهنده زمان گذشته هم استفاده می کنیم.
دقت داشته باشید که از دیگر حالات dı/du/dü به دلیل وجود منفی ساز değil و تمام شدن آن با حرف صدادار i، نمی توان استفاده کرد.
ساختار:
اسم + değil + پسوند گذشته di + پسوند ضمیر
پسوند ضمیر در اسمیه منفی گذشته معلوم هم دقیقا مانند پسوند اسمیه مثبت در این زمان است که در بالا توضیح دادیم با این تفاوت که در دوم شخص جمع به دلیل وجود کلمه değil فقط ی حالت niz را میگیرد.
Ben cesur değildim.
من جسور نبودم.
Sen Türkiye’de değildin.
تو در ترکیه نبودی.
O mutlu değildi.
او خوشحال نبود.
Biz okulda değildik.
ما در مدرسه نبودیم.
Siz sınıfta değildiniz.
شما در کلاس نبودید.
Onlar kitap değildi.
آنها کتاب نبودند.
2.3. جمله سوالی مثبت در گذشته معلوم
برای ساختار جملات مثبت سوالی در این زمان هم از جدول زیر استفاده میکنیم. دقت داشته باشید که تمامی پسوندها متناسب با آخرین حرف صدادار کلمه (اسم) انتخاب میشوند. بعد از پسوند پرسشی حتما باید «y» میانجی استفاده شود، در غیر اینصورت جمله اشتباه خواهد بود.
علت استفاده از «y» میانجی نیز، فقط خوش آهنگی و برای تلفظ بهتر جمله می باشد.
ساختار:
اسم+ mı/mi/mu/mü سوالی ساز + y میانجی + dı/di/du/dü + پسوند ضمیر
Ben öğretmen miydim?
من معلم بودم؟
Sen restoranda mıydın?
تو در رستوران بودی؟
O vazo muydu?
آن گلدان بود؟
Biz kör müydük?
ما کور (نابینا) بودیم؟
Siz suçlu muydunuz?
شما مقصر بودید؟
Onlar doktor muydular?
آنها دکتر بودند؟
2.4. جمله منفی سوالی در گذشته معلوم
ساختار:
اسم + değil + سوالی mi + میانجی y + سوالی ساز di + پسوند ضمیر
مثال:
Ben dürüst değil miydim?
من صادق نبودم؟
Sen yalancı değil miydim?
تو دروغگو نبودی؟
O hemşire değil miydi?
او پرستار نبود؟
Biz İngiltere’de değil miydik?
ما در انگلستان نبودیم؟
Siz odada değil miydiniz?
شما در اتاق نبودید؟
Onlar şirkette değiller miydi/ değil miydiler?
آنها در شرکت نبودند؟
در این ساختار نیز سوم شخص جمع دارای استثناء بوده و میتواند به دو شکل که در مثال ها نوشته شده است ساخته شود.
3. جمله اسمیه در گذشته مجهول (نامعین)
خب میرسیم به بررسی آخرین حالت از جملات اسمیه. از جمله اسمیه در زمان گذشته نا معلوم برای بیان هرگونه اتفاق، خبر و داستانی که قبلا اتفاق افتاده است و نتیجه آن الان احساس میشود و یا الان متوجه آن شده ایم، استفاده میکنیم. معادل این زمان در فارسی، ماضی نقلی است.
3.1. اسمیه مثبت در گذشته ی مجهول
جمله اسمیه خبری مثبت در گذشته نامعین با استفاده از فرمول زیر ساخته میشود.
اسم+ mış/miş/muş/müş + پسوند ضمیر
با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه، یکی از پسوند های گذشته نامعین را انتخاب میکنیم.
- اگر آخرین حرف صدادار a/ı باشد mış
- اگر آخرین حرف صدادار e/i باشد miş
- اگر آخرین حرف صدادار o/u باشد muş
- اگر آخرین حرف صدادار ö/ü باشد müş
اگر اسمی که به آن پسوندهای «mış/miş/muş/müş» اضافه میکنیم با حرف صدادار تمام شده باشد، حتما از حرف میانجی «y» کمک میگیریم.
مثال:
Ben evdeymişim.
من خانه بوده ام.
Sen hastaymışsın.
تو بیمار بوده ای.
Ahmet avukatmış.
احمد وکیل بوده است.
Biz çok yaramazmışızız.
ما خیلی شیطون بودیم.
Siz onların okulunda öğrenciymişsiniz.
شما در مدرسه انها، دانش آموز بوده اید.
Onlar çok mutluymuş(lar)/mutlularmış.
آنها خیلی خوشحال بوده اند.
3.2. اسمیه منفی در گذشته ی مجهول
جمله اسمیه خبری منفی در گذشته نامعین با استفاده از فرمول زیر ساخته میشود.
اسم + değil منفی ساز + miş + پیوند ضمیر
نکته: به دلیل ince (نازک) بودن و آخرین حرف صدادار در کلمه ی منفی ساز “değil”، فقط از حالت “miş” میتوان استفاده کرد.
Ahmet evde değilmiş.
احمد خانه بوده است. (من الان متوجه شدم که خونه بوده)
Onlar ünlü değilmişlerler.
آنها معروف نبوده آمد.
Ben davetli değilmişim.
من دعوت نبوده ام.
3.3. اسمیه مثبت سوالی در گذشته ی نامعلوم
برای ساختار این زمان نیز باید به قانون آخرین حروف صدادار و انتخاب پسوند مناسب بسیار دقت کنید.
فرمول:
اسم + mi/mı/mu/mü + ا y میانجی + miş/mış/muş/müş + پسوند ضمیر
نکته: پسوند ضمیر در تمام ضمیر ها بعد از پسوند های mIş می آید بجز پسوند سوم شخص جمع که از این حالت پیروی نمی‌کند.
Sen oyuncu muymuşsun?
تو بازیگر بوده ای؟
O evde miymiş?
او در منزل بوده است؟
Siz okulda mıymış sınız?
شما در مدرسه بوده اید؟
Biz davetli miymişiz?
ما دعوت بوده ایم؟
Onlar bizimleyken mutlular miymiş?
آنها کیک بودند؟
3.4. اسمیه منفی سوالی در گذشته تا معلوم
برای ساختن این حالت از فرمول زیر استفاده میکنیم:
اسم + değil + سوالی mi + میانجی y + پسوند miş + پسوند مناسب ضمیر
و باز هم به دلیل وجود کلمه منفی ساز değil نمیتوان از دیگر حالات پسوند صدادار سوالی و mIş استفاده کرد.
به مثال های زیر توجه کنید:
Ben zeki değil miymişim?
من با هوش نبوده ام؟
(تمام سوالات در این حالت به صورت تعجبی پرسیده می شوند)
Sen ciddi değil m?
تو جدی نبودی؟
iymişsin?
حالت خوبه؟
Biz alış verişte değil miymişiz?
ما خرید نبوده ایم؟ به خرید نرفته ایم؟
Siz parkta değil miymişsiniz?
شما پارک نبوده اید؟
این بود از مبحث جمله های اسمیه در ترکی استانبولی (isim cümleleri) که امیدوارم به خوبی یاد گرفته باشید. اگر سوالی دارید حتما از بخش نظرات همین مقاله مطرح کنید، من پاسخگوی سوالات شما هستم. همچنین اگر می خواهید زبان ترکی استانبولی را به طور کامل یاد بگیرید و به آن مسلط شوید، پیشنهاد می کنم در کلاس های آموزش آنلاین زبان ترکی استانبولی سایت فرالن شرکت کنید. اطلاعات بیشتر را در صفحه ترکی استانبولی در سایت دنبال کنید.
دیدگاهتان را بنویسید