ضمایر و انواع آن در ترکی استانبولی

امروز قصد داریم به یکی از مباحث پر کاربرد در این زبان شیرین یعنی ضمیر ها و انواع آن در زبان ترکی استانبولی بپردازیم.

ضمیر چیست؟ ضمیر کلمه ای است که جایگزین اسم یا فاعل در جمله می شود و از تکرار آن در بحث جلوگیری میکند و گاها باعث کوتاه تر شدن جمله می شود.

انواع ضمیر در زبان ترکی استانبولی

ضمایر در زبان ترکی استانبولی به دو دسته ضمیر منفصل و ضمیر متصل تقسیم می شوند که هر کدام انواع مختلفی دارند که در این مقاله به بررسی آن ها می پردازیم.

ضمیر منفصل: این ضمایر تنها به کار برده می شوند و معنای مستقلی دارند.

ضمیر متصل: این ضمایر به کلمات دیگر می چسبند و به تنهایی معنا ندارند.

1. ضمیر های منفصل:

• ضمیر شخصی یا ضمیر فاعلی (Kişi (şahıs) zamiri)
• ضمیر پرسشی (Soru zamiri)
• ضمیر اشاره (İşaret zamiri)
• ضمیر انعکاسی (Dönüşlülük zamiri)
• ضمیر نامعین (Belgisiz zamir)

2. ضمیر های متصل:

• ضمیر مالکیت (İyelik (Aitlik) Zamirleri)
• ضمیر وابستگی / وابسته (İlgi zamiri)

1.1. ضمیر شخصی یا ضمیر فاعلی (Kişi (şahıs) zamiri)

به کلماتی که جایگزین اسم انسان می شود ضمیر شخصی یا ضمیر فاعلی میگویند، که به دو دسته مفرد و جمع تقسیم می‌شود.

ضمایر مفرد:

• tekil kişi → ben (اول شخص مفرد » من)
• tekil kişi → sen (دوم شخص مفرد » تو)
• tekil kişi → o (سوم شخص مفرد » او)

ضمایر جمع:

• çoğul kişi → biz (اول شخص جمع » ما)
• çoğul kişi → siz (دوم شخص جمع » شما (درحالت محترمانه نیز بکار میرود))
• çoğul kişi → onlar (سوم شخص مفرد » آنها)

نکته: در زبان ترکی استانبولی نیز مانند زبان فارسی (عامیانه) پسوند به آخر فعل می چسبد و به تنهایی بیان کننده معنی جمله است، در واقع ضمایر فاعلی قابل حذف هستند. اما در برخی زبان های دیگر این طور نیست.

به مثال های زیر توجه کنید:

همانطور که مشاهده میکنید در زبان فارسی و ترکی استانبولی، با حذف ضمیر، جمله همچنان معنای اصلی خود را دارد اما در زبان انگلیسی، با حذف ضمیر، معنای جمله از بین می رود و حمله ناقص می شود.

نکته: ضمایر می توانند عطف اسم بگیرند. بنابراین، ضمایر شخصی ممکن است با پسوند عطفی (حروف اضافه) ظاهر شوند.

1.2. ضمیر پرسشی (Soru zamiri)

همانطور که از اسم این ضمیر پیداست، از ضمایر پرسشی برای پرسیدن جا و مکان اسم ها از ضمیر پرسشی استفاده میکنیم.

ضمیر های پرسشی انواع مختلفی دارند که ریشه اکثر آنها در کلمات ne و kim هست که با گرفتن پسوند های متفاوت به ضمایر متفاوتی تبدیل شدند.

در مقال های پایین با برخی ضمایر پرسشی مهم در زبان ترکی استانبولی آشنا می شوید.

نکته: دقت داشته باشید که جز ضمایر پرسشی میتوانیم از پسوند های پرسشی هم برای سوالی کردن جملات استفاده کنیم.

پسوند های پرسشی (Soru ekleri):

• mı
• mi
• mu
• mü

1.3. ضمیر اشاره (İşaret (Gösterme) zamiri)

از ضمیر اشاره برای اشاره به مکان و موقعیت اشیاء یا اشخاص با توجه به فاصله ای که نسبت به ما دارند، استفاده می شود‌.

در زبان فارسی ضمایر اشاره به دو دسته “این”و “آن” تقسیم می شود. در زبان ترکی استانبولی نیز این دو ضمیر وجود دارند، با این تفاوت که یک ضمیر دیگر هم در این زبان وجود دارد‌.

از şu برای اشاره به افراد یا اشخاصی که در فاصله میانی (نه خیلی دور و نه خیلی نزدیک) از ما قرار دارند، استفاده می شود.

حالت مفرد ضمیر های اشاره:

• Bu (این)
• Şu (آن (فاصله میانی))
• O (آن ( فاصله دور))

حالت جمع ضمیر های اشاره:

• Bunlar (این ها)
• Şunları (آن ها (فاصله میانی))
• Onlar (آن ها (فاصله دور))

نکته: ضمیر O و Onlar هم به عنوان ضمیر شخصی و هم به عنوان ضمیر پرسشی استفاده می شوند، برای تشخیص آن ها باید به معنی جمله توجه کنید.

به مثال های زیر توجه کنید:

1.4. ضمیر انعکاسی (Dönüşlülük zamiri)

غالبا زمانی که فاعل و مفعول جمله یکی باشد از ضمیر انعکاسی استفاده می کنیم.

در واقع ضمایر انعکاسی، ضمایر شخصی را تشدید می‌کنند و معادل فارسی آن کلمه “خود” است.

مثلاً: من خودم غذا درست میکنم.

کلمه “خود” در این جمله، تاکید و تشدید کننده ضمیر شخصی “من” هست.

در زبان ترکی استانبولی نیز دقیقاً همینطور است، صرف ضمیر انعکاسی را در لیست زیر مشاهده می کنید.

• Kendim (خودم)
• Kendin (خودت)
• Kendisi (خودش)
• Kendimiz (خودمان)
• Kendiniz (خودتان)
• Kendileri (خودشان (محترمانه))

چند مثال برای یادگیری بهتر:

1.5. ضمیر نامعین (Belgisiz zamir)

ضمایر نامعین کلماتی هستند که دقیقاً و به وضوح به جای موجودات و یا اشاء استفاده نمی شوند، و اشاره غیر مستقیم و کلی به آنها دارند و از شخص یا شئ و مقدار خاصی صحبت نمیکنند.

معادل فارسی: “بعضی، یکی، برخی، همه، هیچ کس، بسیاری، چند، چیزی و غیره.” کلمات ضمایر نامعین هستند.

ضمیر های نامعین در زبان ترکی استانبولی:

• Bazıları
• biri
• kimi
• hepsi
• herkes
• kimse
• birçoğu
• birkaçı
• birkaç
• şey

2.1. ضمیر مالکیت (İyelik (Aitlik) Zamiri)

این ضمیر نشان می دهد که چیزی که در مورد آن صحبت می کنیم متعلق به چه شخص است.

پسوند های مالکیت:

1. tekil şahıs iyelik eki/اول شخص مفرد → -(i)m
2. tekil şahıs iyelik eki/ دوم شخص مفرد→ -(i)n
3. tekil şahıs iyelik eki/ سوم شخص مفرد→ -ı, -i, -u, -ü, -(s)ı, -(s)i, -(s)u, -(s)ü

1. çoğul şahıs iyelik eki/اول شخص جمع → -(ı)mız, -(i)miz, -(u)muz, -(ü)müz
2. çoğul şahıs iyelik eki/ دوم شخص جمع → -(ı)nız, -(i)niz, -(u)nuz, -(ü)nüz
3. çoğul şahıs iyelik eki/ سوم شخص جمع → -ları, leri

• (benim) defterim / arabam
• (senin) defterin / araban
• (onun) defteri / arabası
• (bizim) defterimiz / arabamız
• (sizin) defteriniz / arabanız
• (onların) defterleri / arabaları

همانطور که در قسمت پسوند ها مشاهده می کنید، هر ضمیر با توجه آخرین حرف صدادار کلمه، پسوند خاصی را به خود میگیرد که در مقاله حروف صدادار و همچنین ضمیر مالکیت بیشتر در مورد آنها صحبت شده است.

2.2. ضمیر وابستگی/وابسته (İlgi zamiri)

پسوند «ki» که می توان گفت معادل فارسی حرف «که» در زبان فارسی است، با اضافه شدن به کلمه یا ضمیر آن را منحصربفرد و از تکرار دوباره اسم جلوگیری میکند.

نکته همانطور که در مثال های بالا مشاهده می کنید، پسوند ki بر خلاف پسوند های دیگر با توجه به حروف صدادار آخر کلمه، تغییر نمی کند و به همان صورت باقی می‌ماند اما استثنا اگر بعد از سه کلمه

• Dün (دیروز)
• Bugün (امروز)
• Öbür (آن یکی)

بیاید، ki تبدیل به kü می شوند، صرفا بخاطر آوا و آهنگ‌ قشنگتر کلمه.

• Bugün + kü (امروزیه)
• Dün + kü (دیروزیه)
• Öbür + kü (آن یکی، بعدی)

امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد تا با مبحث ضمایر و انواع آن در ترکی استانبولی آشنا شده باشید. اگر سوالی دارید حتما از بخش نظرات همین مقاله مطرح کنید، من پاسخگوی سوالات شما هستم. همچنین اگر می خواهید زبان ترکی استانبولی را به طور کامل یاد بگیرید و به آن مسلط شوید، پیشنهاد می کنم در کلاس های آموزش آنلاین زبان ترکی استانبولی سایت فرالن شرکت کنید. اطلاعات بیشتر را در صفحه ترکی استانبولی در سایت دنبال کنید.