همانطور که در زبان فارسی و دیگر زبان ها زمان گذشته به دسته های مختلف (گذشته ساده، گذشته استمراری و گذشته معلوم و نامعلوم و … تقسیم می شوند) در زبان ترکی استانبولی نیز به این دسته ها تقسیم می شوند که در این مقاله قصد داریم به توضیح بخش اول یعنی گذشته ساده (معلوم) بپردازیم.
کاربرد گذشته ساده چیست؟
از زمان گذشته ساده در ترکی استانبولی برای بیان کاری که در گذشته نزدیک/دور اتفاق افتاده و به پایان رسیده است و زمان دقیق آن را بخاطر داریم، استفاده میشود. دقت داشته باشید که بعد از زمان حال ساده، زمان گذشته ساده تر ترکی استانبولی از کاربرد و اهمیت بالایی برخوردار است.
ساختار گذشته ساده در ترکی استانبولی
همانطور که در زمان ها و آموزش های قبل گفتیم، پسوند ها مهمترین عامل ساخت زمان و جمله هستند و هر زمان، پسوند مخصوص خود را داراست.
به یاد داشته باشید که واج های صدادار در ساختار تمام زمان ها کاربرد دارند.
این مطلب را هم حتما بخوانید: حروف صدادار در ترکی استانبولی
برای ساختن فعل گذشته باید از پسوند های زیر استفاده کرد:
- Dı, di, du, dü
- Tı, ti, tu, tü
در ادامه به توضیح دقیق آن ها و این که در کدام موقعیت از کدام پسوند باید استفاده کرد، می پردازیم.
ساختار فعل در زمان گذشته ساده
ریشه فعل + پسوند گذشته ساز dı,di,du,dü + پسوند مناسب ضمیر
به ترتیب
- m
- n
- –
- k
- nız,niz,nuz, nüz
- lar_ler
اگر آخرین حرف صدادار فعل a/ı باشد از dı استفاده می کنیم:
Kalmak
ماندن
Kal + dı = kaldı
دقت داشته باشید که کلمه بدست آمده یعنی (kaldı) در ضمیر های مختلف میتواند صرف شود و خود به تنهایی و بدون هیچ پسوندی، سوم شخص مفرد را میسازد.
Ben dün evde kaldım.
من امروز در خانه ماندم.
O dün evde kaldı.
او دیروز در خانه ماند.
اگر آخرین حرف صدادار فعل e/i باشد از di استفاده می کنیم:
Yemek
خوردن
Ye + di = yedi
Onlar 2 gün önce pizza yediler.
آنها دو روز پیش پیتزا خوردند.
اگر آخرین حرف صدادار فعل o/u باشد از du استفاده می کنیم:
Doldurmak
پر کردن
Doldur + du = doldurdu
Sen geçen hafta havuzu doldurdun.
تو هفته ی پیش استخر را پر کردی.
اگر آخرین حرف صدادار فعل ö/ü باشد از dü استفاده میکنیم:
Görmek
دیدن
Gör + dü = gördü
Dün arkadaşını gördüm.
دیروز دوستت را دیدم.
پس کی باید از پسوند های tı,ti,tu,tü استفاده کنیم؟
همانطور که در مقاله جمله های اسمیه توضیح داده بودیم، ما ایرانی ها یک رمز به نام« چسب ته کفش داریم» که ترک ها همان را «فستکچا شهپ» می گویند. به این معنی که اگر حرف آخر فعل یکی از حروف ç_s_p_t_h_k_f_ş یا همان f_s_t_k_ç_ş_h_p باشد از ti / tı / tü / tu استفاده می کنیم.
دقت داشته باشید که رمز های بالا هیچ دلیل گرامری ندارند و فقط برای کمک به حفظ راحت تره این حروف در ذهن شما، کد گذاری شدند.
به عبارت ساده تر اگر اخرین حرف بن فعل یکی از حروف چسب ته کفش باشد و با توجه به آخرین حرف صدادار فعل از این پسوند ها استفاده می کنیم. مثال:
Gitmek
رفتن
Git + ti = gitti
Biz geçen yıl İstanbul’a gittik.
ما سال پیش به استانبول رفتیم.
Hissetmek
حس کردن
Onun yalan söylediğini hissettim.
دروغ گفتنش را حس کردم.
پسوند شخص (ضمیر) در زمان گذشته به شکل زیر است:
- Ben m
- Sen n
- O _
- Biz k
- Siz nız/niz/nuz/nüz
- Onlar lar/ler
صرف دو فعل gelmek و gitmek در حالت مثبت گذشته ساده:
- Ben geldim/gittim
- Sen geldin/gittin
- O geldi/gitti
- Biz geldik/ gittik
- Siz geldiniz/gittiniz
- Onlar geldiler/gittiler
ساختار فعل منفی در گذشته ساده
همینطور که در مقالات قبل گفته بودیم برای منفی کردن فعل ها از منفی ساز ma/me استفاده میکنیم که با توجه به آهرین حرف صدادار فعل، یکی از این دو پسوند انتخاب می شود.
ساختار:
فعل + ma/me منفی ساز + پسوند گذشتهdı/di + پسوند مناسب شخص (ضمیر)
دقت داشته باشید که در حالت منفی به دلیل وجود منفی ساز ma/me و توجه به حروف صدادار آنها (a/e) دیگر نمیتوان از پسوند های گذشته ساز /du/dü/tu/tü/ti/tı استفاده کرد.
در لیست زیر صرف فعل منفی گذشته Yakmak (نوشتن) را مشاهده می کنید.
Yaz + ma + dı + پسوند مناسب شخص (ضمیر)
- Ben yazdım
- Sen yazdın
- O yazdı
- Biz yazdık
- Siz yazdınız
- Onlar yazdılar
ساختار سوالی مثبت در گذشته ساده
برای حالت سوالی تنها کافی است بعد از ساختن شکل زمان گذشته، با توجه به حروف صدادار از پسوند های پرسشی استفاده کنیم. پسوند های پرسشی چهار حالت دارند (mı,mı,mu,mü) که با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه یکی از آن حالات را انتخاب می کنیم.
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a/ı باشد از mı
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه e/i باشد از mi
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه o/u باشد از mu
- اگر آخرین حرف صدادار کلمه ö/ü باشد از mü
استفاده میکنیم. مثال:
Uyanmak
بیدار شدن
Uyandın mı?
بیدار شدی؟
Yemek
خوردن
Yemek yedim mi?
غذا خوردی؟
Bulmak
پیدا کردن
Çantanı buldun mu?
کیفت را پیدا کردی؟
ساختار سوالی منفی در گذشته ساده
جملات منفی در زمان گذشته از ترکیب پسوند منفی ساز و پسوند های سوالی که در بالا خواندیم ساخته می شوند.
فعل+ ma/ me منفی ساز + پسوند مناسب ضمیر + پسوند سوالی mı/mi
دقت داشته باشید که به دلیل وجود دو حالت منفی ساز ma/me فقط میتوان از دو پسوند سوالی mı/mi استفاده کرد. مثال:
Dün alışverişe gitmediler mi?
دیروز خرید نرفتید؟
Verdiğim kitabı okumadın mı?
کتابی که داده بودم رو نخوندی؟
Havalimanına gitmediniz mi?
به فرودگاه نرفتید؟
این بود از زمان گذشته ساده در ترکی استانبولی که امیدوارم به خوبی یاد گرفته باشید. اگر سوالی دارید حتما از بخش نظرات همین مقاله مطرح کنید، من پاسخگوی سوالات شما هستم. همچنین اگر می خواهید زبان ترکی استانبولی را به طور کامل یاد بگیرید و به آن مسلط شوید، پیشنهاد می کنم در کلاس های آموزش آنلاین زبان ترکی استانبولی سایت فرالن شرکت کنید. اطلاعات بیشتر را در صفحه ترکی استانبولی در سایت دنبال کنید.
