فعل و ساختار فعل امری در زبان ترکی استانبولی

در این مقاله قصد داریم به فعل ها که یکی از اساسی ترین رکن ها در زبان ترکی استانبولی هستند، بپردازیم. همانطور که میدانید فعل ها در تمامی زبان ها از جمله زبان فارسی، مهمترین بخش ساختار جمله هستند لذا در زبان ترکی استانبولی نیز همینطور است.

به جملات زیر توجه کنید:

به کلمات پر رنگ شده در جملات بالا دقت کنید. آیا با حذف آن ها معنی جمله همانطور که بود، باقی می ماند؟ قطعا خیر.

این کلمات، همان افعال هستند که از چگونگی و حالت انجام کاری صحبت میکنند و با حذف آن ها معنی جمله تغییر میکند.

اما نکته مهم و کلیدی در تشخیص افعال در زبان ترکی استانبولی بستگی به پسوند آن کلمه دارد. همانطور که در مقاله حروف صدادار ترکی استانبولی نیز توضیح دادیم، اکثر دستور زبان ترکی استانبولی با کمک این حروف انجام می شود.

افعال هم در این زبان با پسوند Mak و یا Mek همراه می‌شوند که با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه، یکی از پسوند ها به کار برده می شوند.

نکته مهم: اگر آخرین حرف صدادار کلمه یکی از حرف های a, ı, o , u باشد، از پسوند mak و اگر آخرین حرف صدادار کلمه یکی از حرف های e, i , ö ,ü باشد از پسوند mek استفاده میکنیم.

به مثال های زیر توجه کنید.

مصدر فعل:

با حذف شدن Mak/mek از آخر هر فعل، مصدر به درست می آید.

امری کردن افعال:

با حذف کردن پسوند mak و mek حالت امری مثبت فعل نیز ساخته می شود.

و اگر تنها k- را حذف کنیم، فعل امر منفی درست می‌شود، به مثال های زیر دقت کنید:

لازم به ذکر است که این افعال امری فقط برای صرف سوم شخص مفرد یعنی ضمیر “O” هست و در دیگر ضمیر ها پسوند متفاوتی میگیرد که در مقاله صرف افعال امری به آن می‌پردازیم.

فعل ها به صورت کلی به دو دسته تقسیم می شوند:

1. فعل بر اساس رابطه با مفعول
2. فعل بر اساس ساختار

در این بخش به بررسی هر دو حالت فعل خواهیم پرداخت:

1. فعل بر اساس رابطه با مفعول

فعل ها بر اساس رابطه با مفعول به گذرا و ناگذرتقسیم می شوند.

فعل گذرا:

فعل های گذرابرای کامل شدن به مفعول نیاز دارند، به عنوان مثال فعل “almak به معنای “خریدن”یک فعل گذرا است و نمی‌توانیم آن را بدون مفعول بیاوریم چون معنای کاملی ندارد.

Ben aldım (من خریدم)

چه چیز را خریدم؟

حتما باید توضیح داده شود و از حذف ربط استفاده شود تا معنای جمله کامل شود.

فعل ناگذر:

فعل های ناگذر تنها به نهاد نیاز دارند و نیاز به مفعول ندارند، به عنوان مثال فعل gelmek به معنای “آمدن” فعل کاملی است و نیاز به مفعول ندارند: ben geldim (من آمدم)

2. فعل بر اساس ساختار

فعل ها بر اساس ساختار به سه دسته تقسیم می شوند: فعل ساده، فعل مشتق و فعل مرکب.

فعل ساده: فعل های که پسوند مشتق ساز ندارند، همون فعل های ساده آیی که همیشه استفاده می کنیم.

مثل: yemek/ içmek …

فعل مشتق: فعلی که از طریق اضافه شدن یک یا بیش از یک پسوند مشتق ساز به یک واژه (که می تواند فعل یا اسم باشد) ساخته می شود.

مثل: İyi + leş + mek = iyileşmek (خوب شدن)

leş به تنهایی معنی ندارد و در کنار کلمه iyi معنی جدیدی را تشکیل می دهد.

فعل مرکب: فعلی که از دو یا چند واژه مستقل ساخته شده است که حتما باید یکی از آن ها فعل باشد.

مثل: Gel + ebilirim = gelebilirim (میتوانم بیایم)

نکته: Ebil پیوند توانایی است.

در ادامه قصد داریم چند فعل پر کاربرد در زبان ترکی استانبولی رو همراه با مثال با هم یاد بگیریم.

امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد تا با فعل و ساختار فعل امری در زبان ترکی استانبولی آشنا شده باشید. اگر سوالی دارید حتما از بخش نظرات همین مقاله مطرح کنید، من پاسخگوی سوالات شما هستم. همچنین اگر می خواهید زبان ترکی استانبولی را به طور کامل یاد بگیرید و به آن مسلط شوید، پیشنهاد می کنم در کلاس های آموزش زبان ترکی استانبولی سایت فرالن شرکت کنید. اطلاعات بیشتر را در صفحه ترکی استانبولی در سایت دنبال کنید.